Biały nalot na języku i podniebieniu może być wynikiem niewłaściwej higieny jamy ustnej. Oczywiście po zmianie nawyków znika i kolor wraca do normy. Jednak, gdy nie schodzi, a do tego pojawiają się jeszcze inne objawy, wtedy istnieje duże ryzyko, że masz do czynienia z grzybicą. Ta groźna i nierzadka choroba zwana jest jeszcze jako kandydoza jamy ustnej. Jedną z jej postaci jest grzybica języka. Świadczy o zakażeniu drożdżakami, a duże ryzyko jej pojawienia się występuje u osób ze słabą odpornością oraz niedoborami witamin i minerałów. Nie należy jej lekceważyć, ponieważ nieleczona może wywołać zakażenie wielu narządów organizmu. Już po pierwszych symptomach trzeba niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Na czym polega leczenie grzybicy jamy ustnej? Jakie są jej przyczyny i charakterystyczne objawy chorobowe? Czy są domowe sposoby na grzybicę jamy ustnej? Co to jest badanie mykologiczne? Na te i inne pytania znajdziesz odpowiedzi w tym tekście.
Grzybica jamy ustnej – powody występowania i sposoby diagnostyki
Grzybica znana jest też jako kandydoza oraz drożdżyca. To groźna choroba zakaźna, którą wywołują grzyby należące do rodzaju Candida. W wielu zdrowych ludzkich organizmach są one składnikiem flory jamy ustnej, jednak nie powodują żadnych przykrych konsekwencji. Problem pojawia się w momencie, gdy dany człowiek zaczyna borykać się z zaburzeniem funkcjonowania układu immunologicznego. Obniżona odporność przyczynia się do rozwoju infekcji. Gatunki, które mogą ją wywołać to przeważnie grzyby Candida albicans, Candida tropicalis, Candida glabrata, a także Candida krusei. Gdy na skutek grzybicy w kącikach ust pojawiają się bolesne pęknięcia, wtedy popularnie określa się tę dolegliwość jako zajady.
Rozwój chorobotwórczych grzybów nie powinien być lekceważony. W przypadku pierwszych objawów grzybicy jamy ustnej należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem w celu podjęcia leczenia. W przeciwnym razie infekcja może się rozwinąć i spowodować wystąpienie również innych bardzo groźnych jednostek chorobowych.
Drożdżycę jamy ustnej można podzielić na dwa rodzaje. Chorobę klasyfikuje się jako pierwotną – gdy umiejscawia się tylko w obrębie jamy ustnej, oraz wtórną grzybicę jamy ustnej – jeśli jej objawy są widoczne także na skórze oraz błonach śluzowych.
Lekarz podczas wizyty przeprowadza z pacjentem wywiad, na podstawie którego diagnozuje problem. Jeśli chce potwierdzić swoje przypuszczenia, wtedy może zlecić wykonanie badań. Przy rozpoznawaniu grzybicy jamy ustnej, najczęściej jest to tzw. badanie mykologiczne. Wykonuje się je pobierając od pacjenta materiał z tylnej ściany gardła. Po uzyskaniu wyników wdraża się odpowiednie leczenie kandydozy.
Czym jest grzybica języka?
Jedną z najczęstszych postaci kandydozy jamy ustnej jest grzybica języka. Tak jak to było opisane wcześniej, do jej wystąpienia przyczyniają się grzyby Candida albicans. Grzybica języka ma tendencję do nawrotów, co powoduje, że bardzo trudno jest ją wyleczyć. Wyróżnia się kilka jej odmian:
– Kandydoza rzekomobłoniasta ostra (candidiasis pseudomembranacea acuta). Na języku pojawia się charakterystyczny biały nalot o strukturze kożucha. Po jego usunięciu można zaobserwować tzw. żywoczerwone plamy.
– Kandydoza ostra zanikowa (candidiasis acuta atrophica). Nabłonek na języku zostaje wysuszony, co powoduje powstanie nadżerek. Po pewnym czasie w tych miejscach pojawiają się pęknięcia.
– Kandydoza przewlekła zanikowa (candidiasis chronica atrophica). Przeważnie występuje u pacjentów użytkujących protez zębowych. Język jest zaczerwieniony, a infekcja dotyczy również podniebienia twardego.
– Kandydoza rozrostowa przewlekła (candidiasis chronica hiperplastica). Na języku pojawiają się zmiany w postaci tarczek. Mają białą barwę, są otoczone rumieniem i trudno jest usunąć je z powierzchni języka.
– Romboidalne zapalenie języka (glossitis rombica mediana). Podczas infekcji na języku dochodzi do pojawienia się plamy o barwie białej lub czerwonej. Ma owalny kształt i po pewnym czasie zaczyna coraz bardziej twardnieć.
Grzybica języka – przyczyny
Główną przyczyną pojawienia się grzybicy języka są drożdżaki Candida albicans. Nie są groźne dla zdrowia, jednak uaktywniają się przy spadku odporności. Do czynników, które mają na to wpływ zalicza się infekcje prowadzące do osłabienia układu immunologicznego, przeziębienie oraz choroby wirusowe, jak np. grypa. Kandydoza może się objawić w wyniku niewłaściwej diety, czyli niedoborów składników odżywczych (brak witamin, kwasu foliowego, żelaza), nadmiernego spożycia produktów zawierających węglowodany, a także w przypadku niedożywienia. W grupie ryzyka są osoby, które w skutek niewłaściwej higieny jamy ustnej doprowadzają do rozwoju próchnicy oraz zmagają się z chorobami zębów i innymi w obrębie jamy ustnej. Grzybica może też wystąpić w wyniku mikrourazów mechanicznych błony śluzowej wywołanych przez aparaty ortodontyczne oraz protezy zębowe.
Innymi czynnikami kandydozy języka są:
– choroby przewlekłe, do których zalicza się cukrzycę, tarczycę, nowotwory oraz alergie,
– stosowanie przez dłuższy czas niektórych leków np. antybiotyków,
– zaburzenia hormonalne u kobiet w czasie ciąży, czy też w okresie menopauzy,
– przewlekły stres,
– palenie wyrobów tytoniowych.
Jakie są objawy kandydozy języka?
Najbardziej charakterystyczny objaw grzybicy języka to biały nalot na języku. U dzieci mogą też pojawić się pleśniawki, czyli małe białe plamki. Pacjent odczuwa także suchość w jamie ustnej, a w kącikach ust występują pęknięcia. Przy zakażeniu drożdżycą zdarza się ból języka i jego zapalenie, a także rumień, który pojawia się również na dziąsłach. Spożywanie posiłków może okazać się utrudnione ze względu na problemy z przełykaniem. Przykrym objawem także dla otoczenia jest nieprzyjemny zapach z ust, czyli halitoza.
Warto wiedzieć, że odmiany grzybicy charakteryzują się specyficznymi objawami:
– kandydoza rzekomobłoniasta ostra – często pojawia się suchość języka i zapalenie warg,
– kandydoza ostra zanikowa – pieczenie języka i obrzęk, a także zapalenie kącików ust,
– kandydoza przewlekła zanikowa – rozległe plamy lub rozlane rumienie pojawiające się na podniebieniu oraz języku.
Jak diagnozuje się grzybicę jamy ustnej?
Rozpoznanie grzybicy odbywa się na podstawie objawów, które występują u pacjenta. Niekiedy lekarz zleca również badanie mykologiczne. Należy ono do badań mikrobiologicznych. Wykonuje się je rano, a pacjent jest na czczo. Nie powinien też wcześniej nic pić, poddawać zęby szczotkowaniu, ani używać płynów do płukania jamy ustnej. Przyjmowanie antybiotyków wyklucza wykonanie badań. Jeśli wszystkie te zalecenia są spełnione, wtedy lekarz z tylnej ściany gardła chorego pobiera materiał, który zostaje poddany hodowli. Następnie specjalista pod mikroskopem przeprowadza jego szczegółową analizę.
W celu określenia konkretnego rodzaju grzyba wykonuje się również testy biochemiczne. Pomagają one ustalić jak będzie wyglądało leczenie. Na ich wynik czeka się nawet kilka tygodni. Jest to czas potrzebny na wzrost drożdżaków.
I etap badania mykologicznego polega na stwierdzeniu, czy w pobranej próbce znajduje się drożdżak wywołujący kandydozę. II etap, czyli tzw, antymykogram, to wykonanie testów, które określają lekooporność grzyba.
Zdarza się, że lekarz podejrzewa zakażenie konkretnym gatunkiem grzyba. Wtedy zleca wykonanie badań analizujących jego DNA. Niekiedy decyduje też o konieczności przeprowadzenia szybkiego testu z wodorotlenkiem potasu. Możliwa jest także mikroskopowa analiza preparatu, który wcześniej został pobrany od pacjenta. Dzięki tym badaniom wyniki uzyskuje się dużo szybciej, co pozwala na niemal natychmiastowe wdrożenie właściwej procedury leczniczej.
Domowe sposoby wspomagające leczenie
Podczas leczenia grzybicy wykorzystuje się środki mające działać nie tylko miejscowo. Ważne jest przecież pozbycie się źródła problemu. W tym celu stosuje się preparaty np. z płynem Lugola służące do pędzlowania jamy ustnej. Wykorzystuje się również roztwory w formie płukanek oraz tabletki adhezyjne policzkowe i żele.
Pacjent może też we własnym zakresie wspomagać leczenie. W tym celu warto stosować wywary z goździków, szałwii i rumianku jako płukanki. Skuteczne może tez okazać się spożywanie czosnku, picie soku żurawinowego, a także przykładanie na miejsce zmian oleju kokosowego.
Jak dbać o higienę jamy ustnej i zapobiegać nawrotom grzybicy?
Zapobieganie nawrotom kandydozy powinno polegać na właściwej i systematycznej higienie jamy ustnej. Należy więc myć zęby, a także język i używać płynów do ust. Trzeba również pamiętać, że produkty spożywcze mogą sprzyjać grzybicy. Lepiej zatem unikać słodyczy, które zawierają cukry proste będące pożywką dla drożdżaków.